Van điều nhiệt đóng vai trò quan trọng trong hệ thống làm mát, giúp tăng nhanh nhiệt độ nước làm mát của động cơ đến một mức ổn định, từ đó giữ cho động cơ không lâm vào tình trạng quá nóng ngay cả trong điều kiện làm việc liên tục.
Cụ thể, van điều nhiệt sẽ đóng đường nước hoặc dầu đến két làm mát khi nhiệt độ của hệ thống còn thấp dưới mức quy định, và mở van cho nước hoặc dầu qua két làm mát khi nhiệt độ hệ thống cao hơn mức quy định. Nhờ đó, động cơ có thể khởi động nhanh chóng tăng lên tới nhiệt độ làm việc, ổn định nhiệt độ, giảm mức tiêu hao nhiên liệu.
Bộ phận này hoạt động theo nguyên lý: Khi nước ở nhiệt độ thấp khoảng dưới 80 độ C, lò xo hồi vị đẩy xi lanh mang cánh van đi lên làm van đóng, nước làm mát không qua van điều nhiệt tới két nước làm mát. Khi nhiệt độ động cơ đạt nhiệt độ làm việc, khoảng 80 - 90 độc C, Parapin giãn nở thắng sức cản lò xo đẩy xi lanh xuống làm mở van và mở thông đường nước từ động cơ ra két làm mát.
Có nhiều tác nhân khiến van điều nhiệt bị hư hỏng, trong đó độ đàn hồi thân van và cơ cấu cánh van làm việc kém do các chất chứa trong thân van bị rò rỉ là nguyên nhân phổ biến nhất. Lúc này, van không mở hoặc mở không đủ gây nóng động cơ khi hoạt động với công suất lớn. Trong trường hợp van không đóng khi nhiệt độ nước còn thấp sẽ khiến động cơ chạy lâu mới đạt nhiệt độ yêu cầu, làm tăng lượng tiêu hao nhiên liệu.
Khi van điều nhiệt hư hỏng, nhiệt độ động cơ sẽ tăng nhanh chóng, thông thường chỉ khoảng từ 5 đến 15 phút sau khi chạy, khi đó đèn báo nhiệt độ động cơ sẽ sáng lên.
Có thể kiểm tra van điều nhiệt bằng cách tháo nó ra, thông thường bộ phận này được đặt ở cuối ống dẫn nước từ két vào động cơ. Nếu van có các vết nứt hay gãy, không thể đóng hoàn toàn thì chứng tỏ van đã bị hỏng và cần thay thế.
Phải kiểm tra Van điều nhiệt định kỳ để thay thế giúp an toàn xe
Các chuyên gia phụ tùng ô tô GM chia sẻ những bước kiểm tra van điều nhiệt:
- Trước khi tháo van ra, cần chuẩn bị dụng cụ như ca hoặc chậu để đựng nước làm mát khi tháo van ra
- Tiếp theo dùng một đồng hồ đo nhiệt (nhiệt kế) đặt vào trong khay nước cùng với van điều nhiệt. Nhiệt kế sử dụng phải chịu được nước sôi ở nhiệt độ cao.
- Cho nước làm mát cùng van điều nhiệt và nhiệt kế lên bếp đun. Quan sát nhiệt kế, van điều nhiệt phải đóng cho đến khi nước sôi đạt đến 190°F. Ở nhiệt độ này van mới bắt đầu mở ra và mở hoàn toàn khi nước đạt đến khoảng 195°F. Nếu van điều nhiệt vẫn đóng kín trong khi nước bắt đầu sôi thì chứng tỏ van này đã bị hỏng và cần phải thay thế. Nếu van điều nhiệt vẫn mở mà không co lại được thì cũng cần phải thay thế.
Phụ tùng ô tô Kia khuyến cáo: Tuyệt đối không khởi động xe nếu không có van điều nhiệt bởi van này hoạt động tương tự như một hệ thống điều chỉnh lưu lượng. Nghĩa là van điều nhiệt điều chỉnh dòng lưu lượng nước đi qua hệ thống làm mát. Nếu nước làm mát chảy qua két nước quá nhanh, sẽ không có đủ thời gian để truyền nhiệt cho két nước, khiến động cơ bị nóng.