Trong ngôi làng của người Ba Na, nhà rông ở đâu thì đó là tâm làng, nhà rông cao vút như lưỡi rìu chém vào bầu trời xanh cao rộng của mảnh đất Tây Nguyên đại ngàn.
Tây Nguyên đại ngàn là mảnh đất có sự đa dạng và giao thoa văn hoá cực kỳ đặc sắc. Tập quán canh tác, cư ngụ cũng như tín ngưỡng của các đồng bào dân tộc nơi đây đã tạo nên vô vàn những điều kỳ thú hấp dẫn với những ai muốn tìm hiểu chiều sâu văn hoá. Ngay cả trong kiến trúc, sự giao thoa không chỉ thể hiện ở từng ngôi nhà của người dân mà cả những công trình do Pháp xây ngày xưa. Điển hình như nhà thờ gỗ Kon Tum đã có tuổi đời hơn 100 năm với lối kiến trúc Roman kết hợp nét kiến trúc nhà sàn của người Ba Na – sự kết hợp giữa phong cách châu Âu và nét văn hoá của Tây Nguyên Việt Nam. Từ nhà thờ gỗ này, chúng tôi tìm tới một nhà thờ khác cách đó không xa, và đặc biệt nó lại nằm cạnh một ngôi nhà rông.
Qua cầu treo Kon Klor – chiếc cầu treo lớn nhất của mảnh đất đại ngàn, chúng tôi cùng bạn đồng hành Hilux rẽ vào con đường đất nhỏ chạy dọc sông Đắk Bla để tới ngôi làng Kon K’tu. Con đường uốn quanh dãy núi với không ít những điểm sạt lở, đất đá lổn nhổn lại như là gia vị làm cho chiếc xe bán tải thể hiện rõ sức mạnh của mình hơn. Trong tiếng Ba Na, Kon K’tu nghĩa là làng cũ, từ thời cổ xưa để nói lên việc đồng bào đã cư ngụ ở đây từ rất lâu. Ngôi làng còn giữ được rất nhiều nét truyền thống từ những ngôi nhà sàn cho tới việc dệt vải.
Và đặc biệt, có một nhà thờ công giáo ngay kế bên ngôi nhà rông. Cũng như ngôi nhà thờ gỗ Kon Tum, nhà thờ ở Kon K’tu đã được bản địa hoá khi kết hợp của kiến trúc phương Tây với nhà sàn truyền thống của đồng bào Ba Na. Điều này cho thấy sự giao thoa văn hoá tín ngưỡng rất rõ nét từ xưa và còn tồn tại cho tới ngày nay. Trong ngôi làng của người Ba Na, nhà rông ở đâu thì tâm làng ở đó, ngôi nhà rông cao vút hình lưỡi rìu như khắc vào bầu trời cao rộng của Tây Nguyên, là nơi sinh hoạt văn hoá của toàn bộ người dân trong làng.
Nếu may mắn, bạn sẽ được dự nhiều lễ hội của đồng bào Ba Na ở Kon K’tu như lễ cũng thần linh, cúng bến nước, cúng cầu mưa, cầu mùa, biểu diễn nhạc cụ truyền thống, cồng chiêng. Có thể bạn không dễ tiếp cận với tâm hồn người Tây Nguyên nhưng bằng cách ghé thăm Kon K’tu sẽ hiểu thêm phần nào cuộc sống của đồng bào. Và một điều rất dễ để bạn có thể tiếp cận chính là những sản phẩm lưu niệm bằng thổ cẩm mà những người phụ nữ Ba Na vẫn ngày đêm dệt nên.
Rời ngôi làng Kon K’tu với hình ảnh ngôi nhà rông cùng lũ trẻ chơi đùa trên chiếc Hilux, chúng tôi lần mò theo một con đường mà người dân ở đây chỉ rằng có thể đi tới được làng Kon Sơ Lăl – nơi có ngôi nhà rông lớn nhất của Tây Nguyên.
Dĩ nhiên, chúng tôi tự tin bởi bạn đồng hành Hilux phiên bản Adventure mới được trang bị rất nhiều tính năng vượt địa hình, từ khoảng sáng gầm xe góc tới thoát lớn, hai cầu với khoá vi sai cầu sau, công suất cực đại tới 201 mã lực cùng mô-men xoắn 500Nm với nhiều các trang bị khác. Và quả thật, con đường dọc sông Đắk Bla từ Kon K’tu sang với Kon Sơ Lăl thực sự không dễ dàng chút nào, mặt đường bé đúng bằng vệt bánh xe, vô vàn hố sâu cộng với suối cắt ngang đường, dốc sao trơn trượt, có lúc băng qua cả rừng cao su…tất cả chúng tôi đều đã vượt qua. Nhưng khi chỉ còn cách làng Kon Sơ Lăl chừng 5km thì phải dừng bước vì sạt lở, bề mặt đường chỉ còn hơn 1m chỉ duy nhất xe máy có thể qua, chiếc Hilux không còn chỗ đặt bánh xe nên chúng tôi buộc phải quay lại để ra đường cái lớn khám phá ngôi nhà rông lớn nhất Tây Nguyên.
Trước đây, nhà rông của làng Kon Klor nằm bên cầu treo Kon Klor là nhà rông lớn nhất của mảnh đất đại ngàn, nhưng khi ngôi nhà rông mới của làng Kon Sơ Lăl được hoàn thành năm 2017 thì kỷ lục thuộc về nhà rông này. Với chiều cao hơn 20m, dài hơn 23m, rộng hơn 12m với 12 cột lớn, Kon Sơ Lăl hiện tại được dân làng xây dựng ròng rã hơn 4 tháng trời nhưng thời gian chuẩn bị vật liệu là 2 năm.
Năm 2015, nhà rông cũ của làng Kon Sơ Lăl bị sét đánh cháy, già làng mới họp toàn bộ dân làng lại và quyết định xây dựng nhà rông mới. Điều thú vị là, kiến trúc sư trưởng của ngôi nhà này – già làng Sôn là một người không biết chữ, ông chỉ huy dựng nhà bằng kinh nghiệm của mình mà không hề có bản vẽ thiết kế nào. Ngôi nhà rông Kon Sơ Lăl được dựng lên để có thể chứa toàn bộ người dân của làng trong những dịp lễ hội quan trọng.
Chúng tôi ngồi trên bậc thềm của ngôi nhà rông Kon Sơ Lăl chơi đùa cùng lũ trẻ ngước nhìn bầu trời Tây Nguyên trong xanh cao vời vợi, cuộc sống của đồng bào nơi đây vẫn còn nhiều khó khăn nhưng họ luôn gìn giữ được những nét văn hoá truyền thống từ ngàn đời. Tạm biệt những người con của đại ngàn với làn da rám nắng và đôi mắt trong xanh như biển Hồ, chúng tôi cùng với bạn đồng hành Toyota Hilux Adventure lại tiếp tục rong ruổi trên những con đường đầy bụi đỏ để được “tắm mình” trong văn hoá của đồng bào Tây Nguyên.
Hilux Adventure khám phá 4 núi lửa đẹp nhất Tây Nguyên tại đây.
Ảnh Hilux 2020 trong hành trình Tây Nguyên:
Tháp Yang Prong
Núi lửa Chư Đăng Ya
Núi lửa Dak Mi
Tây Nguyên đại ngàn là mảnh đất có sự đa dạng và giao thoa văn hoá cực kỳ đặc sắc. Tập quán canh tác, cư ngụ cũng như tín ngưỡng của các đồng bào dân tộc nơi đây đã tạo nên vô vàn những điều kỳ thú hấp dẫn với những ai muốn tìm hiểu chiều sâu văn hoá. Ngay cả trong kiến trúc, sự giao thoa không chỉ thể hiện ở từng ngôi nhà của người dân mà cả những công trình do Pháp xây ngày xưa. Điển hình như nhà thờ gỗ Kon Tum đã có tuổi đời hơn 100 năm với lối kiến trúc Roman kết hợp nét kiến trúc nhà sàn của người Ba Na – sự kết hợp giữa phong cách châu Âu và nét văn hoá của Tây Nguyên Việt Nam. Từ nhà thờ gỗ này, chúng tôi tìm tới một nhà thờ khác cách đó không xa, và đặc biệt nó lại nằm cạnh một ngôi nhà rông.
Qua cầu treo Kon Klor – chiếc cầu treo lớn nhất của mảnh đất đại ngàn, chúng tôi cùng bạn đồng hành Hilux rẽ vào con đường đất nhỏ chạy dọc sông Đắk Bla để tới ngôi làng Kon K’tu. Con đường uốn quanh dãy núi với không ít những điểm sạt lở, đất đá lổn nhổn lại như là gia vị làm cho chiếc xe bán tải thể hiện rõ sức mạnh của mình hơn. Trong tiếng Ba Na, Kon K’tu nghĩa là làng cũ, từ thời cổ xưa để nói lên việc đồng bào đã cư ngụ ở đây từ rất lâu. Ngôi làng còn giữ được rất nhiều nét truyền thống từ những ngôi nhà sàn cho tới việc dệt vải.
Và đặc biệt, có một nhà thờ công giáo ngay kế bên ngôi nhà rông. Cũng như ngôi nhà thờ gỗ Kon Tum, nhà thờ ở Kon K’tu đã được bản địa hoá khi kết hợp của kiến trúc phương Tây với nhà sàn truyền thống của đồng bào Ba Na. Điều này cho thấy sự giao thoa văn hoá tín ngưỡng rất rõ nét từ xưa và còn tồn tại cho tới ngày nay. Trong ngôi làng của người Ba Na, nhà rông ở đâu thì tâm làng ở đó, ngôi nhà rông cao vút hình lưỡi rìu như khắc vào bầu trời cao rộng của Tây Nguyên, là nơi sinh hoạt văn hoá của toàn bộ người dân trong làng.
Nếu may mắn, bạn sẽ được dự nhiều lễ hội của đồng bào Ba Na ở Kon K’tu như lễ cũng thần linh, cúng bến nước, cúng cầu mưa, cầu mùa, biểu diễn nhạc cụ truyền thống, cồng chiêng. Có thể bạn không dễ tiếp cận với tâm hồn người Tây Nguyên nhưng bằng cách ghé thăm Kon K’tu sẽ hiểu thêm phần nào cuộc sống của đồng bào. Và một điều rất dễ để bạn có thể tiếp cận chính là những sản phẩm lưu niệm bằng thổ cẩm mà những người phụ nữ Ba Na vẫn ngày đêm dệt nên.
Rời ngôi làng Kon K’tu với hình ảnh ngôi nhà rông cùng lũ trẻ chơi đùa trên chiếc Hilux, chúng tôi lần mò theo một con đường mà người dân ở đây chỉ rằng có thể đi tới được làng Kon Sơ Lăl – nơi có ngôi nhà rông lớn nhất của Tây Nguyên.
Dĩ nhiên, chúng tôi tự tin bởi bạn đồng hành Hilux phiên bản Adventure mới được trang bị rất nhiều tính năng vượt địa hình, từ khoảng sáng gầm xe góc tới thoát lớn, hai cầu với khoá vi sai cầu sau, công suất cực đại tới 201 mã lực cùng mô-men xoắn 500Nm với nhiều các trang bị khác. Và quả thật, con đường dọc sông Đắk Bla từ Kon K’tu sang với Kon Sơ Lăl thực sự không dễ dàng chút nào, mặt đường bé đúng bằng vệt bánh xe, vô vàn hố sâu cộng với suối cắt ngang đường, dốc sao trơn trượt, có lúc băng qua cả rừng cao su…tất cả chúng tôi đều đã vượt qua. Nhưng khi chỉ còn cách làng Kon Sơ Lăl chừng 5km thì phải dừng bước vì sạt lở, bề mặt đường chỉ còn hơn 1m chỉ duy nhất xe máy có thể qua, chiếc Hilux không còn chỗ đặt bánh xe nên chúng tôi buộc phải quay lại để ra đường cái lớn khám phá ngôi nhà rông lớn nhất Tây Nguyên.
Trước đây, nhà rông của làng Kon Klor nằm bên cầu treo Kon Klor là nhà rông lớn nhất của mảnh đất đại ngàn, nhưng khi ngôi nhà rông mới của làng Kon Sơ Lăl được hoàn thành năm 2017 thì kỷ lục thuộc về nhà rông này. Với chiều cao hơn 20m, dài hơn 23m, rộng hơn 12m với 12 cột lớn, Kon Sơ Lăl hiện tại được dân làng xây dựng ròng rã hơn 4 tháng trời nhưng thời gian chuẩn bị vật liệu là 2 năm.
Năm 2015, nhà rông cũ của làng Kon Sơ Lăl bị sét đánh cháy, già làng mới họp toàn bộ dân làng lại và quyết định xây dựng nhà rông mới. Điều thú vị là, kiến trúc sư trưởng của ngôi nhà này – già làng Sôn là một người không biết chữ, ông chỉ huy dựng nhà bằng kinh nghiệm của mình mà không hề có bản vẽ thiết kế nào. Ngôi nhà rông Kon Sơ Lăl được dựng lên để có thể chứa toàn bộ người dân của làng trong những dịp lễ hội quan trọng.
Chúng tôi ngồi trên bậc thềm của ngôi nhà rông Kon Sơ Lăl chơi đùa cùng lũ trẻ ngước nhìn bầu trời Tây Nguyên trong xanh cao vời vợi, cuộc sống của đồng bào nơi đây vẫn còn nhiều khó khăn nhưng họ luôn gìn giữ được những nét văn hoá truyền thống từ ngàn đời. Tạm biệt những người con của đại ngàn với làn da rám nắng và đôi mắt trong xanh như biển Hồ, chúng tôi cùng với bạn đồng hành Toyota Hilux Adventure lại tiếp tục rong ruổi trên những con đường đầy bụi đỏ để được “tắm mình” trong văn hoá của đồng bào Tây Nguyên.
Hilux Adventure khám phá 4 núi lửa đẹp nhất Tây Nguyên tại đây.
Ảnh Hilux 2020 trong hành trình Tây Nguyên:
Tháp Yang Prong
Núi lửa Chư Đăng Ya
Núi lửa Dak Mi
![No[2]](https://cdn1.otosaigon.com/data/avatars/s/179/179388.jpg?1609128562){kind=avatar}
