Hộp số ly hợp kép DCT cho phép xe sang số nhanh và mượt mà hơn hộp số sàn và hộp số tự động thông thường. Tuy nhiên hộp số ly hợp kép có thể là một cơn ác mộng đối với các chủ xe khi vận hành ở điều kiện giao thông Việt Nam khiến xe dừng-đi liên tục gây ra hiện tượng quá nhiệt hộp số ly hợp kép DCT.
Hộp số ly hợp kép DCT là sự kết hợp giữa hộp số sàn MT và hộp số tự động AT hoạt động song song với nhau.
Cụ thể, cấu tạo hộp số DCT gồm bộ nhiều bánh răng giống cấu tạo hộp số sàn, kết hợp với hai ly hợp có nguyên lý hoạt động giống trên hộp số tự động. Do đó hộp số ly hợp kép DCT còn được gọi là hộp số bán tự động.
Cho đến những năm 1980, khi ô tô bắt đầu có nhiều cải tiến, kéo theo đó là sự hưng thịnh của bộ môn đua xe trở thành động lực để các nhà sản xuất phát triển và hoàn thiện hộp số ly hợp kép trên những chiếc xe đua của họ.
Porsche đã phát triển hộp số PDK (Porsche Doppelkupplungsgetriebe) vào những năm 1980 và sử dụng nó trong những chiếc xe đua 962 rất thành công. Chiếc 962 với hộp số PDK là mẫu xe sử dụng hộp số ly hợp kép đầu tiên giành chiến thắng trong cuộc đua Nguyên mẫu xe thể thao thế giới 1000km năm 1986 tại Monza, Ý. Hộp số PDK này vẫn tiếp tục được Porsche sử dụng trên các dòng xe của mình cho đến tận ngày nay.
Nhưng phải đến năm 2003, mẫu xe ô tô thương mại đầu tiên được trang bị hộp số ly hợp kép DCT mới được bán hàng loạt trên thế giới - chiếc Volkswagen Golf R32 2003.
Nhiều hãng xe khác cũng đã phát triển và ứng dụng hộp số DCT như hãng Audi (hộp số S-Tronic), hãng Mercedes (hộp số 7G-DCT), hãng BMW (Steptronic)… Một số hãng xe phổ thông cũng bắt đầu chuyển sang sử dụng hộp số ly hợp kép DCT như Ford, Hyundai, Kia…
Tại Việt Nam, ly hợp kép vẫn luôn là một cụm từ có sức mạnh đáng kể về marketing và bán hàng. Hiện các xe của Hyundai như Kona, Tucson, hay Kia như Seltos sử dụng hộp số ly hợp kép dạng khô.
Hộp số ly hợp kép sử dụng hai ly hợp nhưng không có bàn đạp ly hợp (bàn đạp côn). Cơ cấu chuyển số được thực hiện thông qua các cảm biến như hộp số tự động tiêu chuẩn.
Trong hộp số ly hợp kép DCT, các ly hợp hoạt động độc lập với nhau. Một ly hợp điều khiển các bánh răng cấp số lẻ như số 1, số 3, số 5, số lùi; ly hợp còn lại điều khiển các bánh răng cấp số chẵn số 2, số 4, số 6. Với cách phân cấp số này, các bánh răng có thể được thay đổi mà không làm gián đoạn dòng công suất từ động cơ đến hộp số.
Để dễ hình dung hơn, các bác có thể xem qua sơ đồ cấu tạo hộp số ly hợp kép 6 cấp bên dưới đây:
Hộp số ly hợp kép DCT có một trục nằm ở tâm hộp số. Khác với hộp số sàn thông thường - chứa toàn bộ các bánh răng trên trục đầu vào duy nhất, hộp số DCT tách các bánh răng cấp số lẻ và bánh răng cấp số chẵn trên 2 trục đầu vào. Làm cách nào?
Ở trong hình, chúng ta thấy trục bên ngoài (màu xanh lá) được làm rỗng để chứa một trục bên trong (màu đỏ) được lồng vào. Trục rỗng bên ngoài ăn khớp bánh răng thứ 2, thứ 4, thứ 6, số lùi; trong khi trục bên trong ăn khớp bánh răng thứ 1, thứ 3 và thứ 5.
Tương tự, một ly hợp sẽ điều khiển bánh răng thứ 2, thứ 4, thứ 6, số lùi ;trong khi ly hợp còn lại, độc lập điều khiển bánh răng thứ 1, thứ 3 và thứ 5.
Cấu tạo của hộp số DCT cho phép nó sang số một cách nhanh chóng: khi xe chuyển đến một cấp số nào đó thì bộ điều khiển đã tiến hành chuẩn bị sẵn sàng để chuyển đến cấp số tiếp theo, giữ cho dòng công suất từ động cơ không bị ngắt quãng. Hộp số sàn tiêu chuẩn không thể làm được điều này vì nó phải sử dụng một ly hợp cho tất cả các bánh răng lẻ và chẵn.
Khác biệt lớn nhất là loại ướt tức hộp số nhúng dầu - có thêm bộ phận bơm để luân chuyển dầu, loại khô tức là chỉ sử dụng không khí.
DCT khô có cấu trúc đơn giản, gọn nhẹ giúp hiệu suất truyền tốt, tiết kiệm nhiên liệu và giảm chi phí sản xuất. Tuy nhiên nó giới hạn ở khả năng làm mát nên nó chỉ sử dụng với động cơ với một ngưỡng mô-men xoắn nhất định.
DCT ướt có thêm bơm dầu riêng cho mục đích làm mát nên loại bỏ được nhược điểm về khả năng tản tản nhiệt. Mô-men xoắn của động cơ càng cao, gánh nặng lên ly hợp càng lớn, nhưng hộp số ly hợp kép có thể xử lý được điều này.
Đa số các hãng xe phổ thông sử dụng hộp số ly hợp kép DCT khô bởi chi phí rẻ. Hyundai Kona, Elantra hay Tucson bán tại Việt Nam từ năm 2018 có phiên bản 1.6 Turbo ( bản cao cấp nhất) sử dụng hộp số ly hợp kép 7 cấp. Đến 2020, tất cả các phiên bản của Kia Seltos đều sử dụng hộp số ly hợp kép 7 cấp, kết hợp cùng động cơ tăng áp 1.4L. Đây đều là hộp số ly hợp kép khô.
Ưu điểm này đặc biệt có lợi khi áp dụng cho đua xe - nơi mà 1/1000 giây cũng có thể làm nên chiến thắng hoặc thất bại của các đội.
Một số chuyên gia nói rằng động cơ DCT sáu cấp có thể tăng hiệu suất nhiên liệu tương đối lên tới 10% khi so sánh với hộp số tự động năm cấp thông thường.
Theo người dùng Kia Seltos, chiếc Kia Seltos 1.4 Turbo khi di chuyển trong nội thành thì bảng đồng hồ xuất hiện thông báo quá nhiệt hộp số khi xe gặp tắc đường trong khoảng 10 phút và điều kiện di chuyển là phải rà phanh liên tục.
Khi tăng nhiệt, các ly hợp sẽ mất bám, có thể gây hiện tượng trượt, không ăn số.
Hộp số ly hợp kép (dù ướt hay khô) vẫn lý tưởng nhất cho các nước có điều kiện giao thông thuận lợi và văn minh. Tuy vậy, điều kiện giao thông Việt Nam không thể được như các nước phát triển, nên kiểu vận hành dừng-đi liên tục là khá phổ biến.
Trước đó, Ford cũng vướng phải ồn ào về hộp số Powershift. Hầu hết xe lắp Powershift trên toàn cầu đều dính lỗi quá nhiệt, trượt số. Sau nhiều lần điều tra và nội bộ lên tiếng, các xe Ford tại Việt Nam đã chuyển về dùng hộp số tự động thông thường, bỏ Powershift.
Nếu xe xuất hiện quá nhiệt, thường sẽ đi kèm cảnh báo nghỉ. Khi ấy, tài xế cần tấp xe vào lề, chuyển cần số về P và vẫn nổ máy để hộp số nguội tự nhiên sau vài phút. Thời gian cần để hộp số nguội (ví dụ 5 phút) cũng sẽ xuất hiện cụ thể trên màn hình.
>> Xem thêm
Hộp số ly hợp kép là gì?
Hộp số ly hợp kép, hay còn gọi là hộp số DCT (viết tắt của Dual-Clutch Transmission) là một loại hộp số tự động có 2 ly hợp hoạt động độc lập.Hộp số ly hợp kép DCT là sự kết hợp giữa hộp số sàn MT và hộp số tự động AT hoạt động song song với nhau.
Cụ thể, cấu tạo hộp số DCT gồm bộ nhiều bánh răng giống cấu tạo hộp số sàn, kết hợp với hai ly hợp có nguyên lý hoạt động giống trên hộp số tự động. Do đó hộp số ly hợp kép DCT còn được gọi là hộp số bán tự động.
Lịch sử ra đời và phát triển của hộp số ly hợp kép
Kỹ sư người Pháp - Adolphe Kégresse được xem là cha đẻ của hộp số ly hợp kép DCT. Ý tưởng ban đầu của ông về hộp số ly hợp kép ra đời năm 1930 nhằm tìm ra một phương pháp hiệu quả nhất để tự động lựa chọn số phù hợp với phương tiện đang di chuyển. Tuy nhiên Thế Chiến thứ II đã khiến kế hoạch bị gián đoạn.Cho đến những năm 1980, khi ô tô bắt đầu có nhiều cải tiến, kéo theo đó là sự hưng thịnh của bộ môn đua xe trở thành động lực để các nhà sản xuất phát triển và hoàn thiện hộp số ly hợp kép trên những chiếc xe đua của họ.
Porsche đã phát triển hộp số PDK (Porsche Doppelkupplungsgetriebe) vào những năm 1980 và sử dụng nó trong những chiếc xe đua 962 rất thành công. Chiếc 962 với hộp số PDK là mẫu xe sử dụng hộp số ly hợp kép đầu tiên giành chiến thắng trong cuộc đua Nguyên mẫu xe thể thao thế giới 1000km năm 1986 tại Monza, Ý. Hộp số PDK này vẫn tiếp tục được Porsche sử dụng trên các dòng xe của mình cho đến tận ngày nay.
Porsche 962 vô địch cuộc đua Nguyên mẫu xe thể thao thế giới 1000km năm 1986 tại Monza, Ý
Nhưng phải đến năm 2003, mẫu xe ô tô thương mại đầu tiên được trang bị hộp số ly hợp kép DCT mới được bán hàng loạt trên thế giới - chiếc Volkswagen Golf R32 2003.
Volkswagen Golf R32 2003 trang bị hộp số ly hợp kép DSG
Nhiều hãng xe khác cũng đã phát triển và ứng dụng hộp số DCT như hãng Audi (hộp số S-Tronic), hãng Mercedes (hộp số 7G-DCT), hãng BMW (Steptronic)… Một số hãng xe phổ thông cũng bắt đầu chuyển sang sử dụng hộp số ly hợp kép DCT như Ford, Hyundai, Kia…
Tại Việt Nam, ly hợp kép vẫn luôn là một cụm từ có sức mạnh đáng kể về marketing và bán hàng. Hiện các xe của Hyundai như Kona, Tucson, hay Kia như Seltos sử dụng hộp số ly hợp kép dạng khô.
Kia Seltos tại Việt Nam trang bị hộp số ly hợp kép 7 cấp
Cấu tạo của hộp số ly hợp kép
Hộp số ly hợp kép sử dụng hai ly hợp nhưng không có bàn đạp ly hợp (bàn đạp côn). Cơ cấu chuyển số được thực hiện thông qua các cảm biến như hộp số tự động tiêu chuẩn.
Trong hộp số ly hợp kép DCT, các ly hợp hoạt động độc lập với nhau. Một ly hợp điều khiển các bánh răng cấp số lẻ như số 1, số 3, số 5, số lùi; ly hợp còn lại điều khiển các bánh răng cấp số chẵn số 2, số 4, số 6. Với cách phân cấp số này, các bánh răng có thể được thay đổi mà không làm gián đoạn dòng công suất từ động cơ đến hộp số.
Để dễ hình dung hơn, các bác có thể xem qua sơ đồ cấu tạo hộp số ly hợp kép 6 cấp bên dưới đây:
Hộp số ly hợp kép DCT có một trục nằm ở tâm hộp số. Khác với hộp số sàn thông thường - chứa toàn bộ các bánh răng trên trục đầu vào duy nhất, hộp số DCT tách các bánh răng cấp số lẻ và bánh răng cấp số chẵn trên 2 trục đầu vào. Làm cách nào?
Ở trong hình, chúng ta thấy trục bên ngoài (màu xanh lá) được làm rỗng để chứa một trục bên trong (màu đỏ) được lồng vào. Trục rỗng bên ngoài ăn khớp bánh răng thứ 2, thứ 4, thứ 6, số lùi; trong khi trục bên trong ăn khớp bánh răng thứ 1, thứ 3 và thứ 5.
Tương tự, một ly hợp sẽ điều khiển bánh răng thứ 2, thứ 4, thứ 6, số lùi ;trong khi ly hợp còn lại, độc lập điều khiển bánh răng thứ 1, thứ 3 và thứ 5.
Cấu tạo của hộp số DCT cho phép nó sang số một cách nhanh chóng: khi xe chuyển đến một cấp số nào đó thì bộ điều khiển đã tiến hành chuẩn bị sẵn sàng để chuyển đến cấp số tiếp theo, giữ cho dòng công suất từ động cơ không bị ngắt quãng. Hộp số sàn tiêu chuẩn không thể làm được điều này vì nó phải sử dụng một ly hợp cho tất cả các bánh răng lẻ và chẵn.
Hộp số ly hợp kép ướt và khô
Hộp số ly hợp kép được chia ra làm hai loại: hộp số ly hợp kép khô (thường viết tắt là DCT hoặc dry DCT) và loại ướt (wet DCT).Khác biệt lớn nhất là loại ướt tức hộp số nhúng dầu - có thêm bộ phận bơm để luân chuyển dầu, loại khô tức là chỉ sử dụng không khí.
DCT khô có cấu trúc đơn giản, gọn nhẹ giúp hiệu suất truyền tốt, tiết kiệm nhiên liệu và giảm chi phí sản xuất. Tuy nhiên nó giới hạn ở khả năng làm mát nên nó chỉ sử dụng với động cơ với một ngưỡng mô-men xoắn nhất định.
DCT ướt có thêm bơm dầu riêng cho mục đích làm mát nên loại bỏ được nhược điểm về khả năng tản tản nhiệt. Mô-men xoắn của động cơ càng cao, gánh nặng lên ly hợp càng lớn, nhưng hộp số ly hợp kép có thể xử lý được điều này.
Cơ cấu bơm dầu của ly hợp kép ướt 8 cấp Smartstream của Hyundai
Đa số các hãng xe phổ thông sử dụng hộp số ly hợp kép DCT khô bởi chi phí rẻ. Hyundai Kona, Elantra hay Tucson bán tại Việt Nam từ năm 2018 có phiên bản 1.6 Turbo ( bản cao cấp nhất) sử dụng hộp số ly hợp kép 7 cấp. Đến 2020, tất cả các phiên bản của Kia Seltos đều sử dụng hộp số ly hợp kép 7 cấp, kết hợp cùng động cơ tăng áp 1.4L. Đây đều là hộp số ly hợp kép khô.
Ưu nhược điểm của hộp số ly hợp kép
Ưu điểm của hộp số ly hợp kép
- Sang số một cách nhanh chóng
Ưu điểm này đặc biệt có lợi khi áp dụng cho đua xe - nơi mà 1/1000 giây cũng có thể làm nên chiến thắng hoặc thất bại của các đội.
- Tiết kiệm nhiên liệu
Một số chuyên gia nói rằng động cơ DCT sáu cấp có thể tăng hiệu suất nhiên liệu tương đối lên tới 10% khi so sánh với hộp số tự động năm cấp thông thường.
Nhược điểm của hộp số ly hợp kép
- Hộp số ly hợp kép khô bị hiện tượng quá nhiệt
Theo người dùng Kia Seltos, chiếc Kia Seltos 1.4 Turbo khi di chuyển trong nội thành thì bảng đồng hồ xuất hiện thông báo quá nhiệt hộp số khi xe gặp tắc đường trong khoảng 10 phút và điều kiện di chuyển là phải rà phanh liên tục.
Khi di chuyển ở điều kiện tắc đường, người lái nhấp nhả phanh liên tục, đồng nghĩa với việc bộ ly hợp cũng cần phải tự động đóng/ngắt liên tục
Khi tăng nhiệt, các ly hợp sẽ mất bám, có thể gây hiện tượng trượt, không ăn số.
Hộp số ly hợp kép (dù ướt hay khô) vẫn lý tưởng nhất cho các nước có điều kiện giao thông thuận lợi và văn minh. Tuy vậy, điều kiện giao thông Việt Nam không thể được như các nước phát triển, nên kiểu vận hành dừng-đi liên tục là khá phổ biến.
Trước đó, Ford cũng vướng phải ồn ào về hộp số Powershift. Hầu hết xe lắp Powershift trên toàn cầu đều dính lỗi quá nhiệt, trượt số. Sau nhiều lần điều tra và nội bộ lên tiếng, các xe Ford tại Việt Nam đã chuyển về dùng hộp số tự động thông thường, bỏ Powershift.
Ford Fiestar tại Việt Nam từng trang bị hộp số DCT Power Shift
- Chi phí cao
Cách sử dụng hộp số ly hợp kép
Theo hướng dẫn sử dụng từ Hyundai và Kia:- Không nên giữ phanh khi dừng lâu trên dốc, khi ấy ly hợp sẽ phải làm việc vất vả hơn, chịu ma sát lớn hơn để luôn giữ xe đứng yên, không trôi về phía sau.
- Không nên nhích từng chút từng chút. Như đã nói việc tắt đường là khó có thể tránh khỏi tại Việt Nam nên hạn chế việc nhích xe với quãng lăn bánh quá ngắn mỗi lẫn chưa đến một mét khi tắc đường rồi lại đạp phanh, lúc này ly hợp sẽ chuyển đổi liên tục. Trong khi nếu chỉ để số D và cho xe tự “bò” thì sẽ khó bị gặp quá nhiệt hơn.
- Không lái xe bằng hai chân. Tức là vừa phanh, vừa ga. Việc này sẽ khiến ly hợp bị mòn nhanh hơn.
Nếu xe xuất hiện quá nhiệt, thường sẽ đi kèm cảnh báo nghỉ. Khi ấy, tài xế cần tấp xe vào lề, chuyển cần số về P và vẫn nổ máy để hộp số nguội tự nhiên sau vài phút. Thời gian cần để hộp số nguội (ví dụ 5 phút) cũng sẽ xuất hiện cụ thể trên màn hình.
Xe các bác có đang sử dụng hộp số ly hợp kép DCT không? Đánh giá của các bác về loại hộp số này như thế nào?
>> Xem thêm
Last edited by a moderator:
