Tai nạn giao thông do ngủ gật trong lúc lái xe luôn để lại hậu quả thảm khốc, và hệ thống cảnh báo mất tập trung sẽ giúp hạn chế đáng kể những tai nạn này. Tuy nhiên, cảnh báo mất tập trung lại không được nhiều hãng xe tại Việt Nam trang bị trên các dòng xe.
Hệ thống cảnh báo mất tập trung là gì?
Tập trung là yếu tố quan trọng phải tuân thủ khi lái xe, bất kể người lái là ai và trong bất kể tình huống hay điều kiện nào. Tuy nhiên, những chi phối liên tục trên đường cùng với trạng thái mệt mỏi sẽ khiến người lái khó duy trì liên tục sự tập trung của mình. Và tính năng cảnh báo tập trung được tạo ra nhằm khắc phục các vấn đề trên.
Hệ thống cảnh báo mất tập trung được Toyota giới thiệu lần đầu vào năm 2006. Tuy nhiên hãng xe Nhật Bản lại trang bị hệ thống này trên các dòng xe Lexus trước, bắt đầu với chiếc GS 450h. Đến năm 2008, Crown là dòng xe đầu tiên của Toyota được trang bị công nghệ an toàn này.
Ngày này, hệ thống cảnh báo mất tập trung không còn là công nghệ mới mẻ hay tiên phong như trước. Hầu hết các hãng xe đều có thể tạo ra được hệ thống cảnh báo mất tập trung cho riêng mình cũng với những tên gọi khác nhau.
Mercedes nổi tiếng với Hệ thống cảnh báo mất tập trung - Attention Assist. Audi gọi hệ thống của mình với tên gọi Rest Recommendation System. Trong khi BMW cũng tạo ra hệ thống cảnh báo mất tập trung của riêng mình với tên gọi khá cầu kỳ Active Driving Assistant with Attention Assistant.
Và dù có nhiều tên gọi khác nhau, nhưng cấu tạo của các hệ thống cảnh báo mất tập trung cũng như phương thức hoạt động đều giống nhau.
Hệ thống cảnh báo mất tập trung hoạt động thế nào?
Hệ thống cảnh báo mất tập trung ban đầu được thiết kế chủ yếu để phát hiện mức độ tập trung của người lái có đủ đáp ứng và tiếp tục lái xe sau một hành trình dài. Người lái có bị rơi vào trạng thái buồn ngủ hay không nhằm đưa ra những cảnh báo phù hợp, đảm bảo an toàn để tiếp tục hành trình.
Với mục tiêu đó, các hệ thống cảnh báo mất tập trung chủ yếu hoạt động dựa trên việc thu thập thông tin như thời gian lái xe, quãng đường di chuyển, hiệu suất lái để đưa ra cảnh báo nghỉ ngơi. Tùy theo thiết lập của nhà sản xuất mà hệ thống sẽ đưa ra các cảnh báo sau 2 đến 4 tiếng lái xe liên tục.
Hệ thống cảnh báo mất tập trung của Honda - Driver Attention Monitoring
Khi tình trạng tập trung của lái xe ở mức trung bình, tín hiệu thông báo sẽ hiển thị trên bảng táp lô bằng chữ hoặc bằng biểu tượng tách trà/ly cà phê hoặc cả hai. Thông thường, đây sẽ là lần nhắc nhở đầu tiên.
Nếu người lái không dừng nghỉ và tiếp tục di chuyển, hệ thống cảnh báo mất tập trung sẽ tiếp tục tính toán quãng đường và thời gian tiếp theo. Khi mức độ tập trung đã ở mức thấp, hệ thống sẽ cảnh báo ở mức độ cao hơn, bằng tín hiệu âm thanh và rung vô lăng để nhắc nhở người lái.
Một số hãng xe thiết kế cho phép người lái tắt tín hiệu cảnh báo này như là một lời nhắc với hệ thống về khả năng tập trung vẫn ổn của mình. Tuy nhiên, cảnh báo mất tập trung vẫn sẽ lặp lại sau 1 khoảng thời gian để nhắc nhở, và chỉ ngừng cảnh báo hoàn toàn khi người lái dừng xe, tắt máy, xuống xe và đóng cửa lại để nghỉ ngơi hoàn toàn. Chỉ khi đó, hệ thống cảnh báo mất tập trung mới được kết thúc và bắt đầu một chu kỳ mới.
Ngày nay, khi
hệ thống an toàn trên xe ô tô sử dụng nhiều cảm biến hơn, phục vụ cho các hệ thống an toàn như cảnh báo va chạm, cảnh báo lệch làn… hệ thống cảnh báo mất tập trung cũng được nâng cấp phạm vi hoạt động nhiều hơn. Một số hãng xe tận dụng cảm biến hệ thống đánh lái, camera quan sát làn đường, cảm biến/camera nhận diện gương mặt hoặc tín hiệu chớp mắt của người lái, cảm biến nhịp tim, sóng não… để nhận diện và đánh giá chính xác hơn tình trạng mất tập trung của người lái.
Hệ thống cảnh báo mất tập trung của Subaru
Ví dụ hệ thống cảnh báo lái xe DMS (Driver Monitoring System – Driver Focus) của Subaru sử dụng 1 đèn LED hồng ngoại và 1 camera đặt ngay màn hình thông tin trên đỉnh bảng táp lô để theo dõi người lái. Nếu người lái có dấu hiệu buồn ngủ, nháy mắt liên tục hoặc mắt không hướng về phía trước khi làm những việc khác, hệ thống sẽ cảnh báo để đảm báo sự tập trung tối đa khi lái xe. Công nghệ nhận diện khuôn mặt từ camera của Subaru còn có thể ghi nhớ tối đa 5 người lái khác nhau, cùng với các cài đặt về vị trí ngồi, vị trí gương, nhiệt độ điều hòa…
Hệ thống cảnh báo mất tập trung có cần thiết?
Nghiên cứu của giáo sư Teofilo Lee-Chiong đến từ bệnh viện National Jewish Health thuộc bang Colorado, Mỹ cho biết, khoảng 10 – 15% tai nạn giao thông có liên quan đến thiếu ngủ. Nghiên cứu về giấc ngủ của tài xế tại 19 quốc gia châu Âu, tỷ lệ buồn ngủ khi lái xe khá cao với 17%. Trong số này, có đến 10,8% buồn ngủ khi lái xe ít nhất 1 lần/tháng, 7% từng gây tai nạn giao thông do buồn ngủ và 18% suýt xảy ra tai nạn giao thông do buồn ngủ.
Chình vì vậy, hệ thống cảnh báo mất tập trung và cảnh báo tình trạng buồn ngủ sẽ được trang bị trên tất cả dòng xe sản xuất bán ra tại Châu Âu từ năm 2022. Điều này đã được quy định thành yêu cầu bắt buộc của Ủy ban Châu Âu (EU).
Tại Mỹ, Úc và nhiều quốc gia phát triển khác, hệ thống cảnh báo mất tập trung và cảnh báo tình trạng buồn ngủ vẫn chưa bắt buộc trang bị. Riêng tại Việt Nam, các hãng xe vẫn đang tùy chỉnh các trang bị an toàn tùy theo nhu cầu người dùng mà chưa gặp phải các ràng buộc nào về luật pháp.
Hệ thống cảnh báo mất tập trung – Attention Assist
Mercedes-Benz là hãng xe đi đầu trong việc trang bị Hệ thống cảnh báo mất tập trung – Attention Assist. Hệ thống của Mercedes-Benz tại Việt Nam hoạt động ở mức cơ bản bằng cách theo dõi hành trình di chuyển như: thời gian lái xe, quãng đường di chuyển… để ra mức cảnh báo. Người lái có thể tùy chọn độ nhạy của hệ thống này với 3 cấp độ: Standard, Sensitive và OFF. Hệ thống cảnh báo mất tập trung của Mercedes-Benz được kích hoạt trong khoảng vận tốc từ 50 – 110 km/h.
Gần đây, Honda cũng đang trang bị hệ thống cảnh báo mất tập trung trên 2 dòng xe CR-V và Accord tại Việt Nam. Hệ thống của Honda cũng hoạt động theo phương thức tương tự hãng xe Mercedes-Benz và cho người dùng 3 tùy chọn: Cảnh báo bằng xúc giác và âm thanh, cảnh báo bằng xúc giác và tắt.
Ngoài các hãng xe này, Mazda và Peugeot là 2 hãng xe cũng tích cực trang bị hệ thống cảnh báo mất tập trung. Mazda trang bị hệ thống nhắc nhở người lái tập trung DAA cho các dòng xe CX-8, CX-3, CX-30, Mazda2. Riêng Mazda6 được trang bị dưới dạng tùy chọn. Còn Peugeot trang bị trên 3 dòng xe 2008, 3008 và 5008.
Không sử dụng các thiết bị di động khi lái xe
Tuy nhiên chúng ta cũng cần phải làm rõ, việc mất tập trung hay buồn ngủ khi lái xe đều có thể chủ động phòng tránh nếu người lái phân bổ hợp lý thời gian nghỉ ngơi khi lái xe, tuyệt đối không sử dụng các thiết bị di động, cũng như chuẩn bị cho một giấc ngủ thất tốt trước hành trình. Điều này sẽ tốt hơn rất nhiều khi chúng ta chủ quan và lệ thuộc vào các hệ thống cảnh báo, vốn còn ít nhiều hạn chế.
>>Xem thêm
Theo các bác Hệ thống cảnh báo mất tập trung có thực sự cần thiết? Các bác đã từng có kinh nghiệm và được hệ thống này hỗ trợ có thể bình luận thêm bên dưới?