Chia sẻ về hở bạc cho mấy bác xe cũ như Jolie:
7. Tôi hay nghe người ta nói xe hở bạc thì hay có khói trắng. Vậy hở bạc là gì? Vì sao xe lại bị hở bạc? Khói trắng có từ đâu vậy?
- Hở bạc: là cách gọi dân gian, để chỉ hiện tượng xéc-măng không còn kín khít với thành xylanh nữa, tạo nên sự hao hụt khí nén cháy xuống từ buồng đốt xuống buồng máy bên dưới, làm giảm sức nén động cơ, và ngược lại, làm cho dầu bên dưới buồng máy bắn phọt lên trên buồng đốt, không được xéc-măng giữ lại nữa.
- Các nguyên nhân gây hở bạc:
+ Ngoài những nguyên nhân chính chủ quan đã nêu ở trên (nguyên nhân nội tại) do trong quá trình động cơ hoạt động, xéc-măng chịu sức ép của khí nén, chịu sự ma sát với thành xylanh, độ bôi trơn của nhớt kém và nhiệt độ cực cao nên gây mài mòn xéc-măng;
+ Thì còn có nguyên nhân khách quan từ bên ngoài: Do quá trình vận hành xe mới xuất xưởng trong vòng 500km đầu tiên, hoặc xe mới làm máy lại, do piston mới lắp vào, người chạy xe chưa rodai kỹ để piston đi đúng với quĩ đạo hoạt động của nó (quỹ đạo tịnh tiến trong xylanh) nên gây ra hiện tượng piston bị một lực nổ ép quá mạnh, làm lệch đi quỹ đạo và ma sát vào thành xylanh, làm xước lòng xylanh. Do vết xước này là mài mòn cưỡng bức, không phải mài mòn đều trên toàn xylanh nên độ bung chuẩn của xéc-măng do NSX quy định không thể bù đắp vào khoảng thể tích xước này, làm cho xéc-măng và xylanh không còn kín khít nữa. Đây là nguyên nhân khách quan do con người tác động vào, không phải nguyên nhân nội tại do bản thân động cơ sinh ra.
- Khói trắng do hở bạc sinh ra là do lượng nhớt bôi trơn từ buồng máy bắn phọt lên thành xylanh và một phần chui vào trong buồng đốt (qua khe hở xéc-măng và xylanh), bị đốt chung với hỗn hợp khí cháy là xăng gió, nên gây ra khói trắng.
Hình cụm xéc-măng trên piston đã qua sử dụng (Hình 11)
8. Vì sao tôi hay nghe nói xe đi 2 lá bạc thì thường mạnh hơn nhưng không bền hơn, vì sao vậy?
Chuẩn thì thường có 3 xéc-măng, thì người ta bỏ bớt xéc-măng lửa đầu tiên hoặc xéc-măng ép thứ hai ra, mục đích là để làm giảm ma sát hoạt động với xylanh, từ đó giúp piston hoạt động được thoải mái nhẹ nhàng hơn. Nhưng cũng chính vì vậy mà thường gây ra hiện tượng mau nóng lòng xylanh hơn (vì bỏ bớt 1 xéc-măng đồng nghĩa làm giảm đi một phần công dụng truyền nhiệt từ đầu piston ra thành xylanh để giảm nhiệt cho toàn bộ kết cấu) và làm cho mau hở xéc-măng hơn. Vì nếu ta bỏ xéc-măng lửa ra, thì xéc-măng ép không mang đầy đủ những đặc tính vật lý như chịu nhiệt, chịu sức nén ép cao như xéc-măng lửa đầu tiên (có một số xéc-măng ép không được mạ lớp chrome bảo vệ), nên khả năng chịu đựng kém hơn xéc-măng lửa rất nhiều ; và ngược lại, khi để lại xéc-măng lửa, và bỏ xéc-măng ép (xéc-măng làm kín) ra thì cũng sẽ làm giảm công năng làm kín buồng đốt của xéc-măng đi. Chính vì điều này làm cho độ kín khít và độ bền của xéc-măng không còn được đảm bảo như ban đầu nữa, rất làm hại máy.
9. Tôi muốn kiểm tra việc hở xéc-măng thì phải làm sao?
Hở xéc-măng có 2 trường hợp cần kiểm tra, đó là khe hở của miệng xéc-măng, và khe hở của xéc-măng khi nằm trong rãnh xéc-măng.
Kiểm tra khe hở miệng xéc-măng:
- Tháo xéc-măng (bằng kềm chuyên dụng hoặc cẩn thận bằng tay) ra khỏi piston, chùi sạch xéc-măng, xylanh và piston.
- Đặt xéc-măng vào trong lòng xylanh.
- Dùng đầu piston đẩy nhẹ xéc-măng xuống 1/2 khoảng chạy của piston.
- Lấy thước lá chuyên dùng đo khoảng hở giữa 2 miệng xéc-măng, khe hở này vào khoảng 0.15 mm. Nếu ít hơn thì ta dùng giấy nhám hoặc giũa mịn để chà lại 2 đầu miệng xéc-măng. Nếu lớn hơn thì phải thay xéc-măng mới
- Trên thực tế người ta thường đưa xylanh lên ánh sáng hay ánh nắng để xem khe hở cỡ sợi tóc là được.
Hình kiểm tra khe hở miệng xéc-măng (Hình 12)
Hình kiểm tra khe hở xéc-măng bằng thước lá (Hình 13)
Kiểm tra độ hở giữa xéc-măng và rãnh xéc-măng:
- Tháo xéc-măng ra khỏi piston và chùi sạch sẽ.
- Lấy phần lưng xéc-măng cần kiểm tra để vào rãnh tương ứng.
- Xoay vòng xéc-măng chạy xung quanh rãnh xéc-măng.
- Vừa xoay vừa quan sát mọi vị trí xéc-măng đều nằm lọt dưới rãnh và thấp hơn khoảng 0.25 mm.
- Cũng ở mọi vị trí, xoay xéc-măng tự do vừa vặn trong rãnh, nhét thước lá vào giữa mặt trên hoặc mặt dưới của xéc-măng và bề mặt rãnh xéc-măng tương ứng, khe hở này theo tiêu chuẩn từ 0.01 mm - 0.045 mm.
+ Nếu khe hở quá ít, xéc-măng sẽ bị bó (kẹt dính) trong rãnh.
+ Nếu khe hở quá lớn thì máy sẽ bị lên nhớt.
- Nếu piston cũ muốn dùng lại ta phải dùng một xéc-măng gãy để nạo rãnh cho sạch muội than trong rãnh trước khi kiểm tra. Không nên dùng đầu vít vặn hay lưỡi cưa để nạo rãnh vì như vậy không những không đều mà còn làm hư rãnh.