Phần lớn các xe số tự động ngày nay đều đi kèm với trang bị được gọi là lẫy chuyển số. Dù có nguồn gốc từ những dòng xe thể thao, lẫy chuyển số ngày nay đã được trang bị rộng rãi trên những dòng xe phổ thông, phục vụ việc đi lại hằng ngày. Lẫy chuyển số là gì? Vì sao nhiều người quan tâm đến lẫy chuyển số trên xe hơi?
View attachment 2592575
Lẫy chuyển số là gì?
Lẫy chuyển số (paddle shifters) là hai lẫy điều khiển điện tử được bố trí sau vô lăng, có đánh dấu
+ và
-, giúp người lái có thể lên và xuống số một cách dễ dàng, nhanh chóng và chính xác mà không mất đi sự an toàn khi điều khiển xe vì không cần rời tay khỏi vô lăng. Nhờ đó, lẫy chuyển số mang lại cảm giác lái thể thao và mượt mà hơn cho người lái.
View attachment 2592576
Lẫy chuyển số có từ khi nào?
Lẫy chuyển số được phát triển để làm bộ điều khiển cho hộp số bán tự động của Ferrari cuối những năm 1980 và trở nên phổ biến trên xe đua F1 những năm 90.
Vị trí của lẫy chuyển số nằm ở mặt sau vô lăng để giúp người lái chuyển số một cách nhanh chóng mà không cần để tay xuống cần số truyền thống ở bệ điều khiển trung tâm. Điều này giúp người lái kiểm soát tốt chiếc xe của mình hơn, nhất là đối với các xe dua, xe thể thao dòi hỏi sự kiểm soát xe tốt từ người lái.
Ngày nay, với sự phổ biến của hộp số tự động, rất nhiều hãng xe đã đưa lẫy chuyển số lên các dòng xe của họ, từ những dòng xe sang của các thương hiệu Đức như BMW, Mercedes, Audi… đến cả những mẫu xe thuộc phân khúc bình dân như Kia Cerato, Honda City, Honda Civic, Mazda 3,….
View attachment 2592584
Lẫy chuyển số hoạt động như thế nào?
Xe số tự động ngày nay rơi vào 1 trong 3 kiểu: bộ biến mô,
ly hợp kép (DCT) và vô cấp biến thiên liên tục (CVT).
Số tự động có bộ biến mô sử dụng hệ bánh răng, loại ly hợp kép sử dụng một cặp ly hợp điều khiển các cấp số nhất định trong khi kiểu CVT sử dụng dây đai và hệ puli để thay đổi cấp số dựa trên vòng tua máy.
Các nấc của lẫy chuyển số khi người dùng gạt lẫy được ghi đè lên các điểm được lập trình sẵn của hộp số tự động để chuyển sang một số cụ thể. Ví dụ như trên hộp số CVT không phân cấp số, lẫy chuyển số được lập trình tại một số vị trí cụ thể của giữa dây đai và hệ puli để giả lập các cấp số như hệ bánh răng.
Hướng dẫn sử dụng lẫy chuyển số sau vô lăng
Lẫy chuyển số đóng vai trò như những công tắc điện tử giúp gửi tín hiệu sang số về hộp điều khiển (ECU) của xe.
Dựa vào đó, ECU sẽ gửi tín hiệu điều khiển hộp số lên hoặc xuống số đúng với yêu cầu từ người lái. …Khi muốn lên số, người lái sẽ nhấp vào lẫy
(+) ở bên phải vô lăng và ngược lại, lẫy
(-) bên trái vô lăng có tác dụng xuống số.
Đa số các xe cho phép người lái dùng lẫy chuyển số kể cả khi đang ở số D (Drive) mà không cần chuyển sang M (Manual), S (Sport) hay Sport +. Xe sẽ giữ ở số mà bạn chọn cho đến khi bạn tăng ga, khi đó xe sẽ trở về chế độ chuyển số tự động.
Cách sử dụng lẫy chuyển số trên xe hơi
Lẫy chuyển số sở hữu lợi thế về độ chính xác, thuận tiện và an toàn khi giúp người lái luôn giữ hai tay trên vô lăng để tăng tối đa khả năng kiểm soát xe trước những tình huống không mong muốn. Dưới đây là một vài trường hợp mà lẫy chuyển số sẽ giúp ích cho người lái.
1. Đổ đèo/dốc
Dùng lẫy chuyển số khi đổ đèo để tận dụng khả năng phanh của động cơ, tránh rà phanh liên tục gây sôi dầu phanh hoặc làm đĩa phanh nóng quá mức dẫn đến mất phanh rất nguy hiểm.
Nhấp vào lẫy
(-) để trả số cho đến khi cảm thấy chiếc xe đã có độ “ghì” mong muốn.
View attachment 2592601
2. Leo đèo/dốc
Dùng lẫy chuyển số để về số thấp hơn khi leo dốc nhằm tăng sức kéo của xe.
Phương pháp này rất có ích đối với những xe trang bị động cơ yếu, chở theo quá nhiều hành lý khiến khối lượng tăng lên đáng kể.
Việc đổ dốc và leo dốc có thể áp dụng quy tắc
"lên bằng số nào thì xuống bằng số đó".
View attachment 2592602
3. Vượt xe
Dùng lẫy
(-) để trả số ngay trước khi muốn vượt một xe khác. Thao tác này giúp tăng sức kéo và gia tốc tức thời cho xe, giúp vượt dễ dàng hơn so với việc chỉ dùng chân ga để tăng tốc độ.
Tương tự như khi đổ hay leo dốc, người lái có thể dùng lẫy chuyển số để vượt khi xe vẫn đang ở số D.
View attachment 2592603
4. Vượt địa hình khó khăn
Người lái nên chuyển từ chế độ tự động, số D, sang chế độ bán tự động, số M hoặc S và giữ xe ở số 1 hoặc 2 để di chuyển qua những khu vực địa hình khó.
View attachment 2592605
5. Kiểm soát tốt hơn trên đường trơn trượt
Khi ở một mặt đường trơn trượt như khi trời vừa mưa xong, chiếc xe không cần quá nhiều sức kéo để lăn bánh. Một số lẫy chuyển số cho phép người lái vào ngay số 2 thay vì số đầu tiên. Khi đó bạn có thể dùng lẫy
(+) để vào ngay vào số 2 và nhấc chân ra khỏi bàn đạp phanh. Momen xoắn gửi đến các bánh giảm và tạo ra độ bám tốt hơn cho bánh xe.
Tương tự, dùng lẫy
(-) để về số và giảm tốc độ trong điều kiện đường trơn trượt có thể giúp bạn kiểm soát xe tốt hơn khi dùng phanh. Thực hiện việc về số và giảm tốc giống như khi đổ dốc. Nhưng lưu ý không nên lạm dụng phương pháp này vì dùng hộp số để dừng xe thay cho phanh có thể gây hại cho hộp số về lâu dài.
View attachment 2592607
6. Khi xe mất phanh
Dùng lẫy chuyển số cũng có thể giúp người lái trả số và hãm tốc độ xe trong trường hợp xe bị mất phanh.
Các bác đánh giá thế nào về lẫy chuyển số trên ô tô? Lẫy chuyển số có nên là trang bị tiêu chuẩn trên mọi mẫu xe hay không?
>>Xem thêm:
, chuyển qua chế độ bán tự động với hy vọng là sẽ tìm được cảm giác phản ứng nhanh của MT nhưng cũng không đỡ hơn là bao.
