http://daibieunhandan.vn/default.aspx?tabid=81&NewsId=94543
Hiểu thế nào là “không làm chủ tốc độ”?
13/01/2010
Thực tiễn giải quyết các vụ án vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trong thời gian qua ở một số địa phương cho thấy, loại hành vi chiếm tỷ lệ lớn mà các cơ quan tiến hành tố tụng làm căn cứ buộc tội đối với bị can, bị cáo là hành vi vi phạm quy định về tốc độ. Dạng cụ thể, phổ biến của hành vi vi phạm này là “không làm chủ tốc độ”. Tuy nhiên, thế nào là “không làm chủ tốc độ” thì ngay cả khi xét xử cũng khó làm rõ..
Khoảng 11 giờ ngày 1.2.2009, L.M.H (có giấy phép lái xe hợp lệ) điều khiển xe môtô biển kiểm soát 36K6 - 6775 chở chị Tr.T.H từ thành phố Thanh Hóa đi vào miền Nam trên Quốc lộ 1A. Khi đến đoạn đường km 599 + 570 thuộc địa phận thôn TS, xã QĐ, huyện QTr thì H phát hiện phía trước có một người đàn ông đang điều khiển xe môtô chở một phụ nữ chạy cùng chiều (sau này xác định được là anh Đ.V.T chở vợ là chị T.Th.T). Khi hai xe đang lưu thông bình thường thì anh T đột ngột điều khiển xe rẽ trái mà không phát tín hiệu xin đường. Khi rẽ ra gần giữa đường thì phát hiện phía sau có xe môtô của H chạy tới, anh T liền phanh xe dừng lại ngay giữa đường (trên phần đường của xe cơ giới cùng chiều của hai xe) nên xe mô tô do H điều khiển đã tông vào đuôi xe của anh T làm cả hai xe ngã trượt giữa đường. Hậu quả là chị T.Th.T chấn thương sọ não chết tại chỗ, chị H và anh T bị xây sát nhẹ còn H bị thương nặng phải đi cấp cứu và điều trị nhiều ngày.
Từ vụ tai nạn này, L.M.H đã bị Viện kiểm sát nhân dân truy tố tội “vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ”. Bản cáo trạng của Viện kiểm sát đã cho rằng: “Do L.M.H điều khiển xe… không làm chủ tốc độ, xử lý kém dẫn đến tai nạn làm chết người…”
Quá trình thụ lý xét xử vụ án này nhiều người cho rằng, nguyên nhân của vụ tai nạn hoàn toàn do hành vi vi phạm của anh T. Anh T điều khiển xe môtô có dung tích xi lanh trên 50 cm3 nhưng không có giấy phép lái xe, do chưa được học luật giao thông đường bộ nên khi rẽ qua đường đã không phát tín hiệu, sau đó lại dừng xe ngay giữa đường là đã vi phạm vào các quy định tại khoản 1 Điều 15 và khoản 1 Điều 18 của Luật Giao thông đường bộ năm 2001. Trong khi đó, việc điều tra không xác định được tốc độ của xe môtô do H điều khiển trước khi xảy ra tai nạn là bao nhiêu nên không thể kết luận H vi phạm quy định về tốc độ.
Vậy, hiểu thế nào l�“không làm chủ tốc độ”? Qua thực tiễn công tác điều tra, truy tố, xét xử các vụ án về tai nạn giao thông cho thấy, việc xác định bị can, bị cáo vi phạm quy định về tốc độ (điều khiển xe chạy quá tốc độ cho phép) là việc rất khó. Do đặc điểm các loại phương tiện giao thông đường bộ hiện nay không có các thiết bị để lưu lại các thông số kỹ thuật (trong đó có tốc độ) trong quá trình vận hành như các phương tiện giao thông đường không và đường sắt, do đó biện pháp duy nhất có căn cứ pháp lý để xác định người điều khiển xe có vi phạm quy định về tốc độ hay không là phải thực hiện biện pháp giám định thông qua hoạt động thực nghiệm, trên cơ sở các dấu vết để lại ở hiện trường và trên phương tiện. Tuy nhiên, hiện nay số lượng các vụ án về giao thông rất lớn, trong khi trình độ giám định viên còn hạn chế, phương tiện kỹ thuật giám định lạc hậu nên rất khó áp dụng phương pháp này cho mọi vụ án. Do khó khăn này, nên nhiều cơ quan tiến hành tố tụng đã phát sinh các xu hướng buộc tội biểu hiện qua hai dạng, đó là căn cứ vào lời khai của người làm chứng để xác định tốc độ (bằng các con số cụ thể, có tính định lượng); hoặc sử dụng khái niệm mang tính định tính như “không làm chủ tốc độ”, “không làm chủ tay lái” để quy kết bị can, bị cáo điều khiển xe vi phạm quy định về tốc độ. Cụ thể, người điều khiển xe chạy với tốc độ trong giới hạn cho phép theo quy định về tốc độ của Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải mà tông vào người hoặc phương tiện tham gia giao thông khác l�“không làm chủ tốc độ” hay là “không làm chủ tay lái”- Hành vi đó bị coi là vi phạm Luật Giao thông đường bộ. Với kiểu nhận thức này, nhiều Kiểm sát viên, Thẩm phán đã cho rằng, tất cả các vụ tai nạn giao thông mà gây hậu quả thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác thì đều phạm tội do “không làm chủ tốc độ”, “không làm chủ tay lái”(?)
Thực tế cho thấy, dạng thứ nhất, dùng lời khai của người làm chứng để xác định tốc độ là không bảo đảm về mặt pháp lý. Bởi, tốc độ của phương tiện giao thông phải bằng phương tiện kỹ thuật mới có thể xác định, mắt thường không thể đo, đếm được. Ngay cả việc xử lý hành chính, cảnh sát giao thông cũng phải sử dụng máy đo tốc độ thì người bị xử phạt mới tâm phục, khẩu phục. Việc dùng lời khai của người làm chứng nhằm kết luận bị can, bị cáo điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định để kết tội là việc khó chấp nhận.
Đối với dạng thứ hai, pháp luật giao thông đường bộ hiện nay không có quy định lái xe phải “làm chủ tốc độ” hay phải “làm chủ tay lái”, chỉ quy định: “Người lái xe phải tuân thủ quy định về tốc độ xe chạy trên đường. Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải quy định cụ thể tốc độ của xe cơ giới và việc đặt biển báo tốc độ” (Điều 12 - Luật Giao thông đường bộ). Như vậy, pháp luật giao thông đường bộ quy định tốc độ của các loại phương tiện tham gia giao thông mang tính định lượng, bằng các con số (km/h) cụ thể đối với từng loại phương tiện trên từng loại đường, từng đoạn đường, không định tính chung chung, trừu tượng. Ngay trong Nghị định số 146/2007/NĐ- CP việc xử phạt hành chính đối với hành vi chạy quá tốc độ cũng được quy định cụ thể, hoặc quá số km/h cụ thể mới là vi phạm và bị xử phạt. Do đó buộc tội theo dạng này không hợp lý.
